Kata to z góry przygotowane formy demonstrowania obrony, ataku i kontrataku. Masutatsu Oyama twierdzi, że aby zrozumieć kata trzeba myśleć o karate jako o swego rodzaju języku. Techniki karate interpretować można jako litery alfabetu, kata (formy) będą odpowiednikiem wyrazów i zdań, kumite (walka) analogiczne z rozmową.
Wszystkie style karate, zarówno chińskie, jak i japońskie czy koreańskie, zawierają kata jako ogólną część treningu. W niektórych stylach liczba kata dochodzi do 50 (Shotokan), w niektórych do 15 (Kyokushinkai, Goju-ryu), a np. chińskie Wing-tsun ma ich tylko 3.
Wiele nauczanych dziś kata ma bardzo długą historię, było ono wielokrotnie zmieniane i modyfikowane przez mistrzów wprowadzających własną interpretację niektórych ruchów. Jeszcze dzisiaj mistrzowie poszczególnych stylów zmieniają techniki, postawy lub ruch, po wielu latach praktyki i medytacji nad danym kata. Trzeba tu wspomnieć o jednym z głównych motywów stworzenia części ćwiczeń formalnych – kata pozwalających na wykonanie technik w ruchu w pełnej formie i sile. Otóż w karate, w odróżnieniu od judo, tylko niewiele technik może być zademonstrowanych z pełną siłą bez obawy fizycznego uszkodzenia partnera. Kata pozwalają wypełnić tę lukę. Stwierdzono, że w sportowym kumite ćwiczący wykazuje tendencję do używania tylko ulubionych i najlepiej opanowanych technik i postaw, nastawiając się na zwycięstwo albo na to, by nie przegrać. W walce sparingowej niechętnie używa się technik, w których ćwiczącemu brak jest doświadczenia, w kata zaś ćwiczący zmuszony jest stosować bardzo wiele rożnych postaw i technik pozwalając na osiągnięcie dużego stopnia zaawansowania w ich wykonaniu i wszechstronności. W kata ćwiczący powinien opanować elastyczność technik i postaw. Niektóre z ćwiczeń formalnych są proste i krótkie, inne długie i bardzo skomplikowane. Niektóre kata przeznaczone są do ukazywania szybkości, inne do podkreślania i ćwiczeń specjalnych metod oddychania, a także do opanowania dynamicznego napinania mięśni. Trzeba pamiętać, że kata są wyrazem sztuki karate-do, bez których karate byłoby tylko wydajną metodą walki. Mas. Oyama podkreśla, iż rzeczą zasadniczą jest, by karateka uczył się form kata dokładnie. Jeden układ należy ćwiczyć od trzech do dziesięciu tysięcy razy.
